تشخیص طلا از بدل: 22 روش ساده و موثر

تشخیص طلا از بدل همیشه یکی از دغدغه‌های افراد در زمان خرید طلا بوده است. طلا به‌عنوان یک فلز گران‌بها همواره مورد علاقه مردم بوده و به دلیل ارزش بالای خود در موارد مختلفی استفاده می‌شود. با این حال به دلیل شباهت برخی فلزات به طلا، افرادی که به دنبال خرید جواهرات هستند ممکن است با چالش طرز تشخیص طلا مواجه شوند. خوشبختانه روش تشخیص طلا فقط به یک یا دو مورد محدود نمی‌شود و شما می‌توانید با انواع روش‌هایی که در این مقاله معرفی می‌کنیم، طلای خودتان را تست کنید. همراه ما باشید تا بگوییم چگونه طلا را تشخیص دهیم.

چگونه طلا را تشخیص دهیم؟ 22 روش تشخیص طلا از بدل

روش‌های زیادی برای تشخیص طلاهای اصل وجود دارد که در ادامه به بررسی چندین روش رایج و کاربردی می‌پردازیم تا به راحتی طرز تشخیص طلا را یاد بگیرید و از خرید طلا با خیالی آسوده لذت ببرید.

1. تشخیص طلا از بدل با کد حک‌شده آن

یکی از ساده‌ترین و مطمئن‌ترین راه‌های تشخیص طلا از بدل، بررسی کد حک‌شده روی آن است. در بیشتر مصنوعات طلا، یک کد عددی به همراه حروفی نظیر K، KT یا KP وجود دارد که نشان‌دهنده درصد طلای خالص و محل ساخت آن است. 

به عنوان مثال عدد ۹۲۵ نشان‌دهنده ۹۲.۵ درصد طلای خالص است. حروف دیگر مانند GP (طلا اندود شده)، GF (پر شده با طلا) و GEP (آبکاری طلا) مشخص می‌کنند که آیا قطعه دارای روکش بوده یا از طلا ساخته شده است. این اطلاعات می‌تواند کمک بزرگی به شما در تشخیص اصالت طلا کند. البته این کدها فقط در قطعات جدید طلا حک می‌شوند و نمی‌توان قطعات قدیمی را با این روش شناسایی کرد. در مقاله اعداد حک شده روی طلا درباره این اعداد صحبت کردیم.

2. بررسی لب‌پریدگی طلا

در این روش، طلا را زیر یک نور قوی بررسی کنید و تمامی لبه‌ها و گوشه‌ها را دقیقا مشاهده کنید. طلای اصل معمولا هیچ‌گونه لب‌پریدگی یا تغییر رنگ ندارد، اما طلاهای روکش‌دار یا تقلبی ممکن است به مرور دچار لب‌پریدگی شوند. بررسی دقیق این موارد می‌تواند در انتخاب و تشخیص طلا از بدل کمک زیادی به شما کند.

3. تست طلا با فرو رفتن در آب

روش تشخیص طلا با استفاده از آب یکی از روش‌های خانگی و ساده است. برای این آزمایش، طلای خود را در یک ظرف آب ولرم قرار دهید. طلای اصل به علت تراکم و چگالی بالا، مستقیما به ته ظرف می‌رود و در عین حال رنگ و سطح آن تغییری نمی‌کند. در مقابل بدلیجات یا قطعات طلا که روکش شده باشند، ممکن است روی آب شناور شوند یا پس از مدتی تغییر رنگ دهند. 

4. تشخیص طلا با بررسی وزن

برای سنجش وزن طلا به یک ترازوی دقیق نیاز است. ابتدا طلای خود را روی ترازو قرار داده و وزن آن را یادداشت کنید. سپس آن را در ظرفی از آب بیندازید و مجددا وزن آن را ثبت کنید. اگر وزن طلا پس از غوطه‌ور شدن در آب همچنان نزدیک به ۱۹.۳۲ گرم باشد، طلای شما از خلوص بالایی برخوردار است. هر چه این عدد کمتر باشد، نشان‌دهنده ناخالصی‌های بیشتری در طلاست و احتمال تقلبی بودن آن افزایش می‌یابد. برای کسب اطلاعات درباره ترازو به مقاله ترازوی طلا فروشی یا زرگری مزاجعه کنید.

5. تشخیص طلا از بدل با تست آهنربا

یکی دیگر از روش‌های مفید برای تشخیص طلا از بدل، تست آهنرباست. طلا فلزی غیرمغناطیسی است و به آهنربا جذب نمی‌شود. برای انجام این آزمایش، یک آهنربای قوی را نزدیک طلای خود قرار دهید. اگر طلا جذب آهنربا شد، به احتمال زیاد تقلبی است؛ اما اگر هیچ جاذبه‌ای مشاهده نشد، طلای شما اصل است. 

البته باید توجه داشت که این روش صد در صد دقیق نیست و برخی از قطعات طلا نیز ممکن است به دلیل وجود فلزات مغناطیسی در ترکیب آن‌ها جذب شوند.

6. تشخیص طلای اصل با یخ

جالب‌ترین روش تشخیص طلا استفاده از یخ است، چون طلا به دلیل خاصیت رسانش حرارتی بالا، می‌تواند یخ را به سرعت ذوب کند. برای انجام این آزمایش کافی‌ست قطعه طلای خود را روی یخ قرار دهید. اگر طلا اصل باشد، یخ سریع‌تر از معمول شروع به ذوب شدن می‌کند، درحالیکه در مورد طلاهای بدل، یخ به همان سرعت معمول ذوب می‌شود. 

توجه داشته باشید که نقره نیز خاصیتی مشابه دارد و این روش فقط برای تمایز بین طلا و سایر فلزات استفاده می‌شود.

7. تشخیص طلا با سرامیک

آزمایش سرامیک یکی از ساده‌ترین روش‌های تشخیص طلا از بدل است که بدون نیاز به ابزارهای خاصی می‌توان انجام داد. برای این کار، قطعه طلای مورد نظرتان را روی یک سرامیک بدون لعاب بکشید. اگر خطی طلایی رنگ روی سرامیک ایجاد شود، طلا اصل است. اما اگر ردی سیاه برجای بگذارد، احتمالا طلا تقلبی است. توجه کنید که سرامیک باید بدون لعاب باشد تا نتیجه آزمایش دقیق باشد.

مقاله پیشنهادی: چطور بفهمیم طلای آب شده اصل است

8. تشخیص طلا با اسید نیتریک (تیزآب)

قطعی‌ترین روش تشخیص طلا، استفاده از اسید نیتریک یا همان تیزآب است. برای انجام این روش، طلای خود را در ظرفی فولادی قرار داده و یک قطره اسید نیتریک روی آن بریزید. اگر طلا اصل باشد، هیچ واکنشی رخ نمی‌دهد. اما اگر قطره اسید به رنگ سبز یا قهوه‌ای تغییر کرد، به احتمال زیاد طلا تقلبی است. این روش را بهتر است به یک متخصص بسپارید، چراکه اسید نیتریک به طلای واقعی آسیب می‌زند و نیاز به دقت بالایی دارد.

9. طرز تشخیص طلا با سرکه سفید

اگر به دنبال یک روش بی‌خطرتر از اسید نیتریک برای طرز تشخیص طلا هستید، سرکه سفید می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. ابتدا طلای خود را کاملا تمیز کنید و سپس آن را در ظرفی قرار دهید و مقداری سرکه روی آن بریزید. 

پس از گذشت حدود 15 دقیقه، اگر طلا واکنشی نشان ندهد و تغییر رنگ ندهد، احتمالا اصل است. اما در صورت تغییر رنگ به سیاه یا سبز می‌توان نتیجه گرفت که طلا تقلبی است. پس از این آزمایش، طلا را با آب بشویید تا بوی سرکه از بین برود.

10. تست گاز زدن طلا!

یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین روش‌ها برای تشخیص طلا از بدل گاز زدن آن است. هر چقدر که طلا خالص‌تر باشد، نرم‌تر است و با فشار دندان، فرورفتگی در آن ایجاد می‌شود. البته این روش ممکن است به طلا آسیب بزند و همچنین برای طلاهای با عیار پایین‌تر قابل اطمینان نیست. با این حال، به دلیل اینکه این روش در گذشته بسیار مرسوم بوده، آن را ذکر کردیم.

11. تشخیص طلا از واکنش پوست

در پاسخ به چگونه طلا را تشخیص دهیم یک راهکار کاملا ساده وجود دارد. طلا به دلیل خلوص بالا با پوست واکنشی نشان نمی‌دهد، اما در صورت بدلی بودن، ممکن است رنگی مانند سیاه یا سبز روی پوست برجای بگذارد.

برای مثال فلز نقره معمولا باعث ایجاد لکه‌های سیاه و فلز مس موجب لکه‌های سبز روی پوست می‌شود. این روش نه‌تنها ساده است بلکه می‌تواند بدون استفاده از ابزار خاصی، طلا را از بدل متمایز کند.

12. تست صدای طلا

از دیگر روش‌های تشخیص طلا، تست صدای آن است. برای این روش کافی‌ست قطعه طلای خود را با یک جسم فلزی برخورد دهید. اگر صدای حاصل زنگ‌مانند باشد و به مدت کوتاهی باقی بماند، احتمالا طلا اصل است. البته این روش تنها به‌عنوان یک روش کمکی استفاده می‌شود و بهتر است آن را با سایر روش‌ها ترکیب کنید.

پیشنهاد می کنیم مقاله تشخیص طلا از برنج را مطالعه کنید.

13. طرز تشخیص طلا با سکه مسی

این روش شامل خراش دادن طلا روی یک سکه مسی است. مس خراش را نمی‌پذیرد، بنابراین اگر طلای شما اصل باشد، تنها خود طلا خراشیده می‌شود و روی مس خط نمیفتد. درصورتیکه مس دچار خط‌وخراش شود، ممکن است طلا بدلی باشد. این روش به دلیل سادگی و کارایی بالا، یکی از بهترین راهکارهای تشخیص طلا از بدل به شمار می‌رود.

14. تشخیص طلا با سوزاندن

طرز تشخیص طلا را می‌توان با قرار دادن طلا در معرض حرارت نیز انجام داد. طلای اصل حتی با حرارت نیز تغییر رنگ نمی‌دهد، اما طلاهای بدلی ممکن است در اثر حرارت تغییر رنگ داده و سیاه شوند. برای این تست می‌توانید از شعله ثابت یک فندک یا اجاق گاز استفاده کرده و در کمتر از یک دقیقه نتایج را مشاهده کنید.

پیشنهاد می کنیم مقاله تشخیص سکه اصل از تقلبی را مطالعه کنید.

15. تست طلا با مایع سفیدکننده (وایتکس)

یکی از روش‌های دیگر تشخیص طلا از بدل، استفاده از وایتکس است. در این روش مقداری وایتکس روی طلای خود بریزید. طلای اصل تغییر رنگ چندانی نخواهد داشت، اما طلاهای بدلی ممکن است دچار تغییر رنگ یا خوردگی شوند. لازم به ذکر است که این روش ممکن است به طلا آسیب برساند، بنابراین آن را پیشنهاد نمی‌کنیم.

16. تست رنگ طلا در طول زمان

طلای اصل به مرور زمان رنگ خود را از دست نمی‌دهد، درحالیکه طلاهای تقلبی یا روکش‌دار ممکن است سیاه یا کدر شوند. همچنین بررسی رنگ یکسان در تمامی زوایا و گوشه‌های طلا نیز می‌تواند نشان‌دهنده اصالت آن باشد. بنابراین اگر تغییر رنگی مشاهده شد، احتمالا با طلای بدل سروکار دارید.

17. تست طلای اصل با یُد

تست ید پاسخ دیگری به سوال «چگونه طلا را تشخیص دهیم» است. در این روش ید را روی سطح طلا مالیده و سپس آن را پاک می‌کنید. اگر ید به‌طور کامل پاک شد، طلا اصل است؛ اما اگر اثری از ید باقی بماند، طلا تقلبی خواهد بود. 

18. روش تشخیص طلا با آمونیاک

آمونیاک نیز یکی از روش‌های مفید برای تشخیص طلا به شمار می‌رود. آمونیاک به اکثر فلزات به‌جز پلاتین، واکنش نشان داده و سطح آن‌ها را تیره می‌کند؛ اما طلای اصل در تماس با آمونیاک بدون تغییر باقی می‌ماند. اگر با استفاده از این روش تغییر رنگ مشاهده کردید، طلا تقلبی است.

19. روش تشخیص طلا با سنگ محک

برای تشخیص طلا از بدل، می‌توانید از سنگ محک نیز استفاده کنید. طلا را محکم روی سنگ بکشید تا رد آن باقی بماند. اگر رد طلا پررنگ و به رنگ طلایی باشد، احتمالا طلا اصل است، ولی اگر کم‌رنگ بود ممکن است طلا روکش یا بدلی باشد. البته این روش به طلا آسیب می‌رساند و بهتر است توسط جواهرسازان انجام شود.

20. تشخیص طلا از بدل با چگالی

چگالی طلا یکی از عوامل اصلی در طرز تشخیص طلا است. برای محاسبه چگالی، ابتدا وزن طلای خود را با ترازوی دقیقی اندازه‌گیری کنید. سپس طلا را درون یک استوانه مدرج که تا نیمه پر از آب است، بیندازید و حجم افزایش یافته را یادداشت کنید. در مرحله بعد وزن طلا را به حجم آن تقسیم کنید. 

چگالی طلا برای طلای خالص ۱۹.۳ گرم در میلی‌لیتر است. هر چه این عدد به ۱۹.۳ نزدیک‌تر باشد، طلا خالص‌تر است. به عنوان مثال چگالی طلای ۲۴ عیار نزدیک به ۱۹.۳ و طلای ۱۸ عیار زرد بین ۱۵.۲ تا ۱۵.۹ است.

پیشنهاد می کنیم مقاله آزمایش xrf چیست را مطالعه کنید.

21. تشخیص طلا با آبلیمو

یکی از ساده‌ترین روش‌های خانگی تشخیص طلا، استفاده از آب‌لیمو تازه است. به علت وجود اسید طبیعی در لیمو، این ماده می‌تواند واکنش‌های مختلفی با فلزات مختلف نشان دهد. وقتی چند قطره آب‌لیمو روی سطح طلا بریزید، طلای واقعی هیچگونه تبدیل رنگ یا خرابی نشان نمی‌دهد و ظاهر اولیه‌اش را حفظ می‌کند. اما درصورتی‌که با فلز غیراصل مواجه باشید، ممکن است شاهد تغییرات رنگی یا حتی لکه‌هایی روی سطح باشید.

22. تشخیص طلا با ماست

روش دیگری که از گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفته، آزمایش با ماست طبیعی بدون افزودنی‌هاست. اسید لبنیک موجود در ماست قابلیت تشخیص تفاوت بین طلای حقیقی و متریال‌های جایگزین را دارد. برای انجام این تست، قطعه را در ماست خالص قرار داده و پس از گذشت حدود پنج دقیقه آن را بیرون بیاورید. فلزات غیراصل معمولا دچار تغییر ظاهری می‌شوند، درحالی‌که طلای واقعی همچنان بدون تغییر باقی می‌ماند. البته این روش هم مانند سایر تست‌های خانگی دقت علمی بالایی ندارد.

نکات مهم قبل از آزمایش تشخیص طلا از بدل

قبل از شروع هر آزمایشی، باید نکاتی را در نظر داشته باشید تا نتیجه دقیق‌تری به‌دست آورید. رعایت این موارد باعث می‌شود که خطای تشخیص به حداقل برسد: 

• آشنایی با علامت‌گذاری طلا: اولین قدم، بررسی دقیق علائم و کدهای حک شده روی طلاست. این علائم معمولا نشان‌دهنده عیار طلا (مانند 18K، 750، 22K و…) و گاهی نام یا لوگوی سازنده است. به خاطر داشته باشید که جعل این علائم نیز امکان‌پذیر است، اما عدم وجود آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای هشداردهنده باشد.
• توجه به وزن و چگالی: طلا فلزی نسبتا سنگین است و اگر قطعه‌ای به نسبت اندازه‌اش سبک به نظر می‌رسد، باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد. البته این روش به‌تنهایی کافی نیست، زیرا فلزات دیگری نیز با چگالی مشابه طلا وجود دارند.
• بررسی لبه‌ها و قسمت‌های ساییده شده: در قطعات طلای تقلبی که روکش طلا دارند، ممکن است در لبه‌ها یا قسمت‌هایی که بیشتر دچار سایش شده‌اند، رنگ فلز پایه نمایان شود.
• عدم آسیب‌رسانی به قطعه: بسیاری از آزمایش‌های خانگی می‌توانند به سطح طلا آسیب برسانند. تا حد امکان از روش‌های غیرمخرب استفاده کنید یا انجام آزمایش‌های تخصصی را به افراد مجرب بسپارید.
• توجه به قیمت: اگر قیمت یک قطعه طلا به طور نامعقولی پایین‌تر از قیمت روز بازار است، باید به اصالت آن شک کرد.
• خرید از منابع معتبر: مطمئن‌ترین راه برای خرید طلای اصل، مراجعه به فروشگاه‌ها و گالری‌های معتبر و دارای مجوز است که فاکتور رسمی و معتبر ارائه می‌دهند.
• مشورت با متخصص: در صورت وجود هرگونه شک و تردید، بهترین کار مراجعه به یک زرگر یا کارشناس معتبر طلا و جواهر است. آن‌ها با استفاده از ابزار و دانش تخصصی خود می‌توانند اصالت طلا را با دقت بالایی تشخیص دهند.

اشتباهات رایج در تشخیص طلا از بدل

اغلب افراد در زمان بررسی اصالت طلا دچار اشتباهاتی می‌شوند که منجر به تشخیص نادرست خواهد شد. آشنایی با این خطاها می‌تواند تشخیص طلا را دقیق‌تر کند:

• اعتماد صرف به علائم حک‌شده: علائم و کدهای طلا قابل جعل هستند و صرف دیدن یک عدد یا علامت نباید شما را از بررسی‌های بیشتر بازدارد.
• قضاوت فقط بر اساس رنگ: اگرچه رنگ طلا مشخصه مهمی است، اما آبکاری با کیفیت بالا می‌تواند فلزات دیگر را بسیار شبیه به طلای اصل نشان دهد. همچنین رنگ‌های مختلف طلا (زرد، سفید، رزگلد) نباید باعث سردرگمی شوند.
• تکیه بر یک آزمایش واحد: هیچ‌کدام از آزمایش‌های ساده خانگی به‌تنهایی نمی‌توانند اصالت طلا را به طور قطعی تایید یا رد کنند و معمولا ترکیبی از چند روش بررسی لازم است.
• انجام آزمایش اسید نیتریک بدون دانش کافی: استفاده نادرست از اسید نیتریک (تیزاب) می‌تواند بسیار خطرناک باشد و به طلا و حتی پوست شما آسیب جدی وارد کند. این آزمایش باید توسط افراد متخصص و با رعایت کامل نکات ایمنی انجام شود.
• تست گاز گرفتن: گاز گرفتن طلا برای بررسی نرمی آن روشی قدیمی و غیرقابل اعتماد است. بسیاری از فلزات نرم دیگر نیز وجود دارند و این کار می‌تواند به دندان‌ها و سطح قطعه آسیب برساند.
• عجله در تصمیم‌گیری: هنگام خرید یا بررسی طلا، هرگز عجله نکنید و زمان کافی برای بررسی دقیق تمام جوانب اختصاص دهید.
• عدم درخواست فاکتور معتبر: فاکتور رسمی و معتبر، سند خرید شما و تضمینی برای اصالت کالا (تا حد زیادی) محسوب می‌شود؛ پس همیشه بر دریافت آن اصرار ورزید.

سخن پایانی

در این بخش دیدیم چگونه طلا را تشخیص دهیم و با 22 روش تشخیص طلا از بدل آشنا شدیم که هر یک از این روش‌ها دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند و می‌توانند به شما در تشخیص طلای اصل کمک کنند. توصیه می‌کنیم برای اطمینان بیشتر، چند روش را هم‌زمان به کار بگیرید و در صورت شک، از یک کارشناس حرفه‌ای نیز کمک بگیرید. 

اما اگر می‌خواهید بدون دغدغه طلا بخرید و ارزش سرمایه خودتان را حفظ کنید، تکنوگلد با امکان خرید آنلاین طلای آب‌شده کنار شماست تا به‌صورت تضمینی طلای اصل بخرید و بدون نگرانی از محل نگهداری آن، سرمایه خود را از تورم نجات دهید. 

سوالات متداول