در شرایط اقتصادی امروز تبدیل پساندازهای ریالی به طلا، یکی از هوشمندانهترین روشها برای حفظ ارزش سرمایه است. در این میان «طلای آب شده» به دلیل نداشتن اجرت ساخت و مالیات، محبوبترین گزینه برای سرمایهگذاران محسوب میشود. اما اگر تازه وارد بازار طلا شده باشید، احتمالا با اصطلاحات گیجکنندهای روبرو میشوید که یکی از مهمترین آنها «عیار پَس» است.
بسیاری از افراد وقتی میشنوند که قطعه طلای خریداریشدهشان «عیار پس» است، نگران میشوند و تصور میکنند سرشان کلاه رفته یا طلای بیکیفیت خریدهاند؛ اما واقعیت چیز دیگری است. عیار پس در بازار طلای آب شده یک اتفاق کاملا رایج و طبیعی است که به قطعاتی با عیار کمتر از ۷۵۰ (استاندارد ۱۸ عیار) گفته میشود.
در این مقاله از تکنوگلد قصد داریم به زبان ساده توضیح دهیم که عیار پس چیست، چرا به وجود میآید و چطور باید قیمت آن را محاسبه کنید تا در معاملات خود حتی یک ریال هم ضرر نکنید.
عیار پَس چیست؟ | بررسی صفر تا صد عیار پَس
برای درک عیار پس، ابتدا باید بدانیم که عیار به چه معناست. عیار در واقع معیاری است که میزان خلوص طلا را در یک قطعه نشان میدهد. به عبارت سادهتر عیار مشخص میکند که از هر ۱۰۰۰ قسمت وزن یک قطعه، چه مقداری طلای خالص است و چه مقداری فلزات دیگر مثل مس، نقره یا نیکل.
همچنین بخوانید: عیار در طلا چیست؟ | سریع ترین روش تشخیص خانگی
در ایران استاندارد رایج برای طلا ۱۸ عیار یا به عبارت دقیقتر ۷۵۰ در هزار است.
اما عیار پس چیست؟ زمانی که یک قطعه طلای آب شده را به آزمایشگاه طلا میبرید تا ریگیری طلا انجام شود، ممکن است نتیجه نشان دهد که خلوص آن کمتر از ۷۵۰ است. به عنوان مثال عیار آن ممکن است ۷۴۵، ۷۴۰ یا حتی ۷۳۵ باشد. در این صورت به آن قطعه «عیار پس» میگویند، یعنی عیار آن از حد استاندارد پایینتر آمده است.
مهم است بدانید که عیار پس فقط در معاملات طلای آبشده فیزیکی اتفاق میافتد. در طلاهای نو، سکه یا شمشهای تولید شده توسط برندهای معتبر، این اصطلاح وجود ندارد. اما در طلای آبشده که معمولا از ذوب مجدد زیورآلات قدیمی یا ضایعات به دست میآید، احتمال مواجهه با عیار پس وجود دارد.
نکته مهم این است که عیار پس به هیچ عنوان به معنای تقلبی بودن نیست. طلای عیار پس همچنان طلای اصل است، فقط درصد خلوص آن اندکی کمتر از انتظار شماست. اگر قطعهای با عیار ۷۴۰ به شما تحویل داده شود، همچنان صاحب طلای واقعی هستید، اما ارزش آن باید بر اساس عیار واقعی محاسبه شود، نه بر اساس ۷۵۰. آگاهی از این موضوع کمک میکند تا در معاملات خود دقت بیشتری داشته باشید و از پرداخت بیش از حد جلوگیری کنید.
دلایل پایین آمدن عیار طلا
یکی از سوالات رایج این است که اگر استاندارد طلا در ایران ۱۸ عیار است، پس چرا بعضی قطعات با عیار کمتر روبرو میشویم؟ پاسخ در فرآیند تولید طلای آب شده نهفته است. این نوع طلا معمولا حاصل ذوب کردن طلاهای دستدوم، زیورآلاتی که سالها استفاده شده، یا حتی طلاهای بازیافتی است. در این فرآیند، ناخالصیهایی وارد ترکیب نهایی میشوند که خلوص را کاهش میدهند.
یکی از مهمترین عواملی که باعث کاهش عیار میشود، استفاده از «لحیم» است. لحیم فلزی است که در ساخت زیورآلات برای اتصال قطعات به یکدیگر به کار میرود و عیار آن پایینتر از طلای خالص است. وقتی این زیورآلات در کوره ذوب میشوند، لحیم همراه با طلا مخلوط میشود و حذف کامل آن همیشه ممکن نیست. حتی اگر آزمایشگاه طلا با مهارت بالا کار کند، باز هم مقداری از این ناخالصیها باقی میماند و عیار نهایی را به زیر ۷۵۰ میرساند.
همینطور بخوانید: انواع طلا | آشنایی با انواع عیار طلای موجود در بازار 1404
علاوه بر لحیم، عوامل دیگری مثل گردوخاک، رسوبات ناشی از استفاده طولانیمدت، یا حتی ترکیب فلزات اضافهشده در فرآیند ذوب میتواند خلوص را کاهش دهد. به همین دلیل است که در بازار فیزیکی، قطعات طلای آبشده با عیار بین ۷۳۰ تا ۷۵۰ کاملا طبیعی است. این کاهش عیار صرفا نتیجه فنی فرآیند کوپلاسیون یا ریگیری طلا و ذوب مجدد است و نباید باعث نگرانی شما شود، به شرطی که با دانش کامل خرید کنید و قیمت را بر اساس عیار واقعی پرداخت کنید.
آیا عیار پس نشان از طلای تقلبی است؟
این مهمترین سوالی است که باید با قاطعیت به آن پاسخ دهیم: خیر، طلای عیار پس به هیچ عنوان تقلبی نیست. بین «طلای تقلبی» و «طلای کمعیار» تفاوت بسیار بزرگی وجود دارد:
- طلای تقلبی: فلزی مثل مس یا آهن است که فقط روکش طلا دارد یا اصلا طلا نیست.
- طلای عیار پس: همان طلای اصل است، با این تفاوت که خلوص آن به جای ۷۵۰ در هزار، مثلا ۷۴۰ در هزار است.
به عبارت دیگر وقتی آزمایشگاه طلا از طریق ریگیری طلا اعلام میکند که قطعهای عیار پس است، در واقع اصالت آن را تایید کرده و فقط درصد دقیق خلوص را کمتر از حد استاندارد گزارش داده است.
چطور با ریگیری طلا از خرید طلای عیار پس جلوگیری کنیم؟
در معاملات فیزیکی، تشخیص عیار پس با چشم غیرممکن است. شما با نگاه کردن به رنگ یا ظاهر طلا نمیتوانید بفهمید عیار آن دقیقا چقدر است. تنها راه قطعی، استفاده از کد ریگیری طلا یا همان انگ طلا است.
مراحل بررسی کد ریگیری:
روی هر قطعه معتبر طلای آب شده، یک کد عددی (معمولا ۶ رقمی) حک شده که به آن انگ طلا میگویند که این کد مثل شناسنامه طلاست. برای اطمینان از عیار، مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. خواندن کد: کد حکشده روی قطعه را یادداشت کنید.
۲. استعلام آنلاین: کد را در سامانه تلفنگویای اتحادیه طلا یا وبسایت آزمایشگاه طلا مربوطه وارد کنید.
۳. بررسی نتیجه: سیستم، نام آزمایشگاه و عیار دقیق را به شما اعلام میکند. اگر عدد ۷۵۰ بود، طلا استاندارد است. اگر بین ۷۳۰ تا ۷۴۹ بود، با عیار پس روبرو هستید.
نکته مهم: اگر میخواهید طلای آب شده خود را تکهتکه کنید (مثلا برای فروش بخشی از آن)، حتما قیچی کردن طلا را در همان آزمایشگاهی انجام دهید که کوپلاسیون یا ریگیری اولیه در آن صورت گرفته است. چرا؟ چون در غیر این صورت، قطعه جدید بدون انگ رسمی خواهد بود و هویت و اعتبار خود را از دست میدهد.
همچنین بخوانید: 10 روش تشخیص عیار طلا ساده در سال 2025
اگر میخواهید از دغدغه عیار پس خلاص شوید، بهترین راه استفاده از پلتفرمهای آنلاین معتبر مثل تکنوگلد است. در تکنوگلد طلا با ضمانت عیار ۷۵۰ معامله میشود و نیازی به بررسی دستی کد یا نگرانی از عیار سنجی ندارید.
محاسبه قیمت طلای آبشده با عیار پس چگونه است؟
نکته کلیدی در خرید و فروش طلای آب شده فیزیکی اینجاست: شما نباید پول طلای ۷۵۰ را بابت طلای ۷۴۰ پرداخت کنید. اگر شما یک قطعه ۱۰۰ گرمی با عیار ۷۴۰ (عیار پس) بخرید، اما قیمت آن را بر مبنای عیار ۷۵۰ (قیمت طلا تابلو) حساب کنید، ضرر کردهاید!
در بازار برای جلوگیری از این ضرر، از فرمول تبدیل وزن استفاده میکنند. برای محاسبه قیمت واقعی طلای عیار پس، باید وزن آن را به وزن استاندارد (۷۵۰) تبدیل کنیم. فرمول ساده آن به صورت زیر است:
وزن معادل آبشده ۷۵۰ = (وزن کل قطعه × عیار دقیق قطعه) ÷ ۷۵۰
فرض کنید یک قطعه طلای آب شده ۱۰۰ گرمی دارید که ریگیری طلا، عیار آن را ۷۴۰ اعلام کرده است. محاسبه به این صورت است:
(۱۰۰ × ۷۴۰) ÷ ۷۵۰ = ۹۸.۶۶ گرم
یعنی شما در واقع صاحب ۹۸.۶۶ گرم طلای استاندارد هستید و باید فقط قیمت همین مقدار را بپردازید، نه ۱۰۰ گرم. این تفاوت ۱.۳۴ گرمی در قیمتهای بالای طلا میتواند رقم قابلتوجهی باشد.
همینطور بخوانید: عیار ۷۵۰ چیست؟ | مزایا، معایب و نحوه تشخیص
مثال دیگر:
اگر ۵۰ گرم طلا با عیار ۷۳۵ (عیار پس) داشته باشید:
(۵۰ × ۷۳۵) ÷ ۷۵۰ = ۴۹ گرم
در این صورت باید قیمت ۴۹ گرم طلای استاندارد را بپردازید. البته به این مبلغ، کارمزد خرید (معمولا ۱ تا ۳ درصد) نیز اضافه میشود.
جمعبندی
عیار پس اصطلاح رایجی در بازار طلای آب شده است که نباید باعث نگرانی شما شود. این موضوع نشانه تقلبی بودن نیست، بلکه نتیجه طبیعی فرآیند ذوب و بازیافت است. با دانستن نحوه بررسی انگ طلا و محاسبه صحیح قیمت براساس ریگیری طلا، میتوانید خرید امنی داشته باشید. اگر به دنبال راحتی و اطمینان کامل هستید، پلتفرمهایی مثل تکنوگلد بهترین گزینه هستند که در آنها خرید طلای ذوب شده با ضمانت عیار و بدون دغدغه انجام میشود.
با خیالی آسوده از دقیق بودن عیار (عیار پس)، معاملات طلای آب شده خود را در تکنوگلد انجام دهید.
سوالات متداول
زمانی که خلوص قطعه طلا پس از آزمایش کمتر از ۷۵۰ (استاندارد ۱۸ عیار) باشد، مثلا ۷۴۵ یا ۷۳۸، به آن عیار پس میگویند.
دلیل اصلی وجود لحیم و ناخالصیهای موجود در زیورآلات قدیمی است که هنگام ذوب با طلا مخلوط میشوند و خلوص نهایی را کاهش میدهند.
بله، دقیقا همین کار را میکند. فرآیند کوپلاسیون یا همان ریگیری، عیار دقیق را مشخص کرده و اگر کمتر از ۷۵۰ باشد، آن را اعلام میکند.
خیر، طلای عیار پس کاملا اصل است و تنها خلوص آن کمتر از حد انتظار است؛ اما طلای تقلبی اصلا از جنس طلا نیست.
