آبکاری طلا یکی از فرآیندهای قدیمی و پرکاربرد در دنیای زیورآلات و صنایع است که هم برای زیباسازی و هم افزایش دوام محصولات کاربرد دارد. اما آیا تاکنون فکر کرده‌اید که آبکاری طلا چیست و چرا این‌قدر محبوب است؟ این فرآیند نه‌تنها ظاهر زیبا و درخشانی به محصولات می‌دهد، بلکه به عنوان راهی برای محافظت از فلزات ارزان‌تر نیز شناخته میشود.
در این مقاله از تکنوگلد قصد داریم به زبان ساده درباره آبکاری طلا صحبت کنیم و انواع آن را بررسی کنیم. اگر به دنبال اطلاعات دقیق و کامل درباره این تکنیک هستید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
آبکاری طلا چیست؟
آبکاری طلا فرآیندی است که طی آن یک لایه بسیار نازک از طلا روی سطح فلزی دیگر قرار می‌گیرد. این کار معمولا به وسیله جریان الکتریکی انجام شده و باعث ایجاد یک پوشش براق و جذاب میشود. علاوه بر ظاهر زیبا، این روش برای محافظت از فلز پایه در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی نیز موثر است.
در صنعت طلا و جواهر، آبکاری طلا به‌ویژه برای زیورآلاتی که از فلزات ارزان‌تر ساخته شده‌اند، رایج است. این فرآیند به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا بدون استفاده از طلای خالص، محصولات خود را با ظاهری شبیه طلا ارائه دهند. بسته به نوع کاربرد و ضخامت لایه، آبکاری می‌تواند ماندگاری متفاوتی داشته باشد و از طلای ۱۸ یا ۲۴ عیار استفاده شود.
انواع آبکاری طلا چیست؟
آبکاری طلا یکی از تکنیک‌های متنوع است که بسته به نیاز و کاربرد، با روش‌های مختلفی انجام میشود. هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌ها، مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند که باعث شده‌اند در صنایع مختلف، از زیورآلات گرفته تا تجهیزات صنعتی، مورد استفاده قرار بگیرند.
در ادامه به بررسی برخی از رایج‌ترین و پرکاربردترین انواع آبکاری طلا خواهیم پرداخت.
1. آبکاری طلا تزئینی (سیانیدی)
یکی از پرکاربردترین روش‌های آبکاری، آبکاری سیانیدی است که این روش بیشتر برای زیورآلات و قطعات لوکس استفاده میشود. در این روش با استفاده از ترکیبات شیمیایی حاوی سیانید، لایه‌ای یکنواخت و براق از طلا روی فلز پایه قرار می‌گیرد. این روش به دلیل هزینه پایین و کیفیت مناسب، انتخاب محبوبی برای تولید انبوه است.
2. آبکاری طلا آلیاژی
در این روش، طلا با فلزاتی مانند مس یا نیکل ترکیب میشود تا رنگ‌ها و ویژگی‌های متنوعی مانند رزگلد یا طلای سفید ایجاد کند. آبکاری آلیاژی علاوه بر زیبایی، دوام زیورآلات را افزایش داده و از خوردگی آن‌ها جلوگیری می‌کند.
3. آبکاری طلا اسیدی
آبکاری اسیدی بیشتر برای اهداف صنعتی به کار می‌رود. این روش به ایجاد لایه‌های نازک و مقاوم کمک می‌کند و اغلب در تولید قطعات الکترونیکی یا تجهیزات حساس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4. آبکاری طلا سولفیتی
این روش به دلیل عدم استفاده از سیانید، روشی ایمن‌تر و دوست‌دار محیط‌زیست محسوب میشود. اگرچه براقیت قطعات در این روش نسبت به روش‌های دیگر کمتر است، اما برای کاربردهای خاص مانند لوازم خانگی و قطعات صنعتی مناسب است.
مراحل آبکاری طلا
مراحل آبکاری طلا چیست و چطور فلزات مختلف را با طلا می‌پوشانند؟! در ادامه با مراحل اصلی این فرآیند آشنا خواهید شد.
مرحله 1: آماده‌سازی
اولین گام در آبکاری طلا آماده‌سازی دقیق قطعه است و برای این مرحله، زیرکار باید کاملا تمیز و صاف شود. بنابراین با استفاده از فرچه‌های مویی، نمدی یا پنبه‌ای به همراه روغن‌های مخصوص، تمامی خط‌وخش‌های کوچک و بزرگ از سطح فلز حذف میشود. این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا زیرسازی خوب، تضمین‌کننده نتیجه نهایی با کیفیت و درخشش عالی است.
مرحله 2: شست‌وشو
پس از آماده‌سازی، قطعه به طور کامل شسته میشود تا هرگونه چربی و آلودگی از بین برود. استفاده از پودر شوینده و آب داغ کمک می‌کند تا سطح فلز برای مرحله بعدی آماده شود. سپس قطعه را در محلول سیانور قرار داده و در نهایت با آب شهری آبکشی می‌کنند تا تمامی باقی‌مانده مواد شیمیایی پاک شود.
مرحله 3: لیزگیری و خشک کردن
در این مرحله، قطعه در محلول اسید سولفوریک غلیظ غوطه‌ور میشود تا هرگونه اکسید یا زنگ‌زدگی از بین برود. بعد از شست‌وشوی مجدد با آب، قطعه با خاک‌اره خشک میشود تا کاملا از رطوبت عاری شده و برای مرحله آبکاری اصلی آماده شود.
مرحله 4: وان آبکاری
در مرحله اصلی، قطعه در وان آبکاری قرار داده میشود که حاوی یک محلول الکترولیت مخصوص است. ترکیب دقیق مواد شیمیایی و حضور طلای خالص در این محلول باعث میشود لایه‌ای نازک و درخشان از طلا روی سطح فلز قرار گیرد. این مرحله نیازمند دقت و مهارت بالاست و تنها توسط کارشناسان حرفه‌ای انجام میشود.
مرحله 5: شست‌وشو و خشک کردن نهایی
در پایان کار، قطعه یک بار دیگر شسته شده و خشک میشود. این شست‌وشوی نهایی باعث میشود تا هرگونه مواد شیمیایی باقی‌مانده از سطح فلز حذف شود و قطعه با درخششی خیره‌کننده آماده بسته‌بندی یا استفاده باشد.
چه فلزاتی را می‌توان آبکاری طلا کرد؟
حالا که متوجه شدیم آبکاری طلا چیست و چگونه انجام میشود، باید ببینیم چه فلزاتی را می‌توان با طلا پوشاند. در صنعت جواهرسازی و فلزکاری، بسیاری از فلزات قابلیت آبکاری طلا را دارند. فلزاتی همچون نقره، برنج، مس و نیکل به دلیل واکنش‌پذیری مناسب و سطح صاف، گزینه‌های ایده‌آلی برای این فرآیند هستند و آبکاری طلا به این فلزات ظاهری زیبا، مقاوم در برابر اکسیداسیون و طول عمری بیشتر می‌بخشد.
فلزات دیگری همچون استیل و آلومینیوم نیز می‌توانند آبکاری شوند، اما ممکن است دوام کمتری داشته باشند. به‌طورکلی هرچه ضخامت روکش طلا بیشتر باشد، طول عمر آن افزایش می‌یابد. البته زیورآلات آبکاری شده نیازمند مراقبت ویژه هستند تا زیبایی و درخشندگی خود را حفظ کنند.
آیا طلای آبکاری شده طلای اصل است؟
یکی از سوالات رایج درباره زیورآلات آبکاری شده این است که آیا این محصولات طلای اصل هستند یا خیر. پاسخ ساده است: خیر.
زیورآلات آبکاری شده تنها دارای یک لایه نازک از طلا روی سطح خود هستند و این لایه، ظاهری مشابه طلای خالص به محصول می‌بخشد، اما ارزش اقتصادی آن به هیچ عنوان با طلای اصل قابل مقایسه نیست.
در واقع قیمت این زیورآلات بیشتر به دلیل هزینه فرآیند آبکاری افزایش می‌یابد و ارزش ذاتی فلز زیرین همان چیزی است که تعیین‌کننده اصلی قیمت است. بنابراین اگرچه زیورآلات آبکاری شده از نظر زیبایی قابل توجه هستند، اما نمی‌توان آن‌ها را سرمایه‌گذاری مطمئنی مانند طلای خالص دانست.
روش تشخیص طلای آبکاری شده
روش تشخیص قطعات دارای آبکاری طلا چیست و چطور باید طلاهای خالص را از قطعات آبکاری‌شده شناسایی کنیم؟ اگر این موضوع دغدغه شما هم هست، در ادامه روش‌هایی برای تشخیص طلای آبکاری معرفی می‌کنیم:
✔ توجه به حروف حک‌شده روی طلا
جواهرات آبکاری‌شده معمولا دارای حروف یا علامت‌هایی خاص هستند که نشان‌دهنده نوع ساخت آن‌هاست. اگر روی طلای شما حروفی مانند GP یا GEP حک شده باشد، به این معناست که قطعه دارای روکش طلاست و طلای خالص نیست.
✔ بررسی قیمت قطعه طلا
طلای خالص قیمت بالایی دارد و معمولا به نرخ روز بازار محاسبه میشود. پس اگر جواهری با قیمت بسیار پایین‌تر از حد معمول به شما پیشنهاد شد، احتمالا آن قطعه طلای آبکاری‌شده است.
✔ تست آهنربا برای تشخیص طلای آبکاری شده
طلای خالص خاصیت مغناطیسی ندارد. اگر قطعه‌ای که قصد خرید آن را دارید به آهنربا واکنش نشان داد و جذب آن شد، این قطعه از فلز دیگری ساخته شده و فقط دارای روکش طلاست.
✔ بررسی رنگ و درخشندگی
طلای خالص معمولا رنگ یکنواخت و درخشش خاص دارد. اگر رنگ طلا در بخش‌های مختلف قطعه متفاوت بوده یا ظاهر آن مات و کدر باشد، احتمالا با طلای آبکاری‌شده طرفید.
✔ تست اسید
یکی از روش‌های تخصصی‌تر تشخیص طلای آبکاری، استفاده از اسید نیتریک است. طلای خالص در برابر این اسید مقاوم است و واکنشی نشان نمی‌دهد، اما فلزات دیگر ممکن است دچار تغییر رنگ یا خوردگی شوند. البته این روش بهتر است توسط یک متخصص انجام شود.
دوام آبکاری طلا
حالا که می‌دانید آبکاری طلا چیست باید این موضوع را در نظر داشته باشید که دوام آبکاری طلا به عواملی همچون ضخامت لایه طلا و نحوه استفاده از آن بستگی دارد. هرچه ضخامت لایه بیشتر باشد، دوام و مقاومت آن در برابر سایش و خراش نیز افزایش می‌یابد. با این حال حتی با مراقبت مناسب، آبکاری طلا روشی دائمی نیست و ممکن است با گذر زمان کم‌کم فرسوده شود.
عواملی همچون تماس با مواد شیمیایی، آب شور یا تعریق می‌توانند باعث کاهش دوام آبکاری شوند. در کل در شرایط معمولی و با مراقبت صحیح، آبکاری طلا می‌تواند بین ۱ تا ۳ سال ماندگار باشد. اما استفاده مداوم و عدم مراقبت از این نوع جواهرات، موجب پوسته‌پوسته شدن و از بین رفتن روکش طلایی آن میشود.
بنابراین اگر جواهرات آبکاری‌شده دارید که به‌طور مکرر استفاده می‌کنید، بهتر است هر چند سال یک‌بار مجددا آن‌ها را آبکاری کنید تا زیبایی و درخشندگی اولیه‌شان حفظ شود.
نحوه محافظت از طلای آبکاری شده
برای افزایش طول عمر و حفظ زیبایی جواهرات آبکاری‌شده، رعایت چند نکته ساده ضروری است. اولین نکته جلوگیری از تماس آن‌ها با مواد شیمیایی قوی مانند عطرها، کرم‌ها و شوینده‌هاست؛ زیرا این مواد می‌توانند به مرور زمان به لایه طلا آسیب بزنند.
تمیز کردن منظم جواهرات با آب گرم و صابون ملایم نیز بسیار مفید است. برای این کار از پارچه نرم و نخی استفاده کنید و مسواک یا ابزارهای زبر به‌کار نبرید تا از ایجاد خراش روی سطح آبکاری‌شده جلوگیری شود.
علاوه بر این نگهداری جواهرات در محیط‌های خشک و دور از رطوبت، می‌تواند به افزایش دوام آن‌ها کمک کند. جواهرات خود را هنگام انجام فعالیت‌های روزمره مانند شستن ظروف یا ورزش از دست خارج کنید تا کمتر در معرض سایش و ضربه قرار بگیرند.
سخن پایانی
آبکاری طلا یک تکنیک جذاب است که به زیباسازی و افزایش دوام فلزات کمک می‌کند. در این مقاله دیدیم که آبکاری طلا چیست و با چه روش‌هایی انجام میشود. همچنین راهکارهایی برای محافظت از طلای آبکاری معرفی کردیم تا اگر این نوع از جواهرات را خریداری کردید، برای زمان طولانی‌تری درخشان باقی بمانند.
اگر قصد دارید زیورآلات آبکاری شده یا طلای آبشده خریداری کنید، بهتر است از کیفیت و اصالت آن اطمینان حاصل کنید. اگر قصد سرمایه‌گذاری در بازار طلا را دارید، تکنوگلد به‌عنوان یک پلتفرم معتبر برای فروش و خرید طلای آبشده به‌صورت آنلاین، محیطی امن و مطمئن را فراهم کرده است. با استفاده از خدمات تکنوگلد می‌توانید با خیال راحت و با هر بودجه‌ای، سرمایه خود را به طلا تبدیل کنید و از مزایای آن بهره‌مند شوید.
