در بازار سکه، هر سکه‌ای شناسنامه‌ای رسمی دارد که شامل وزن، عیار و نشان‌های قانونی است و معمولا توسط بانک مرکزی هر کشور ضرب می‌شود. در این مطلب به بررسی انواع سکه های طلا در ایران می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم تا با درک تفاوت انواع سکه طلا، بهترین تصمیم را برای سرمایه‌گذاری بگیرید.
مهم‌ترین تفاوت میان سکه‌های رایج در بازار ایران فقط به وزن و عیار آن‌ها محدود نمی‌شود، بلکه به تاریخ ضرب و طرح روی آن‌ها نیز بازمی‌گردد. همین تفاوت ظاهری باعث شده تا تقاضا برای خرید یکی از دیگری بیشتر باشد و در نتیجه قیمت‌های کاملا متفاوتی در بازار داشته باشند. همراه تکنوگلد باشید تا شما را با انواع سکه طلا در بازار آشنا کنیم.
انواع سکه های طلا
سکه‌های طلا در ایران توسط ضراب‌خانه بانک ملی تولید شده و در انواع گوناگونی به بازار عرضه می‌شوند. این تنوع به افراد امکان می‌دهد تا متناسب با بودجه و هدف خود، بهترین گزینه را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.
انواع سکه‌های موجود در بازار شامل موارد زیر است که در ادامه به دسته‌بندی آن‌ها بر اساس معیارهای مختلف می‌پردازیم.
- سکه بهار آزادی (طرح قدیم)
- سکه تمام
- نیم‌سکه
- ربع‌سکه
- سکه امامی (طرح جدید)
- سکه امامی ۸۶
- سکه امامی تاریخ پایین (قبل ۸۶)
- سکه گرمی (سکه 1 گرمی)
- سکه پارسیان
1. انواع سکه طلا بر اساس سال ضرب
یکی از اصلی‌ترین دسته‌بندی‌ها برای سکه‌ها، تقسیم آن‌ها بر اساس سال ضرب است که آن‌ها را به دو گروه اصلی «طرح قدیم» و «طرح جدید» تقسیم می‌کند. نکته بسیار مهم این است که این دو نوع سکه از نظر وزن و عیار (۹۰۰ در هزار) هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند.
✔ سکه طرح جدید
این سکه‌ها که با نام «سکه امامی» هم شناخته می‌شوند، از سال ۱۳۸۶ تا به امروز به بازار عرضه شده‌اند و مشخصه اصلی آن‌ها، وجود تصویر امام خمینیره در یک طرف و تصویر بارگاه امام رضا (ع) در طرف دیگر آن است. این سکه به دلیل تقاضای بسیار بالا در بازار، قیمت بیشتری نسبت به سکه‌های طرح قدیم دارد.
نکته جالب و منحصربه‌فرد درباره انواع سکه های طلا امامی این است که تاریخ ضرب حک‌شده روی تمام آن‌ها صرف‌نظر از سال تولیدشان، همان سال ۱۳۸۶ است. قیمت سکه‌های دیگر مانند نیم‌سکه، ربع‌سکه و سکه‌های گرمی نیز بر اساس قیمت سکه امامی تعیین می‌شود و از آن تبعیت می‌کند.
✔ سکه طرح قدیم
این سکه‌ها که ضرب آن‌ها به سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۶ بازمی‌گردد، امروزه به ندرت در بازار یافت می‌شوند. برای شناسایی این سکه‌ها کافی‌ست به طرح روی آن‌ها دقت کنید؛ در یک سمت نام حضرت علی (ع) به همراه عبارت «بانک ملی ایران» و در سمت دیگر، تصویر حرم امام رضا (ع) به همراه عبارت «اولین بهار آزادی» حک شده است.
با وجود آنکه عیار و وزن این سکه‌ها کاملا با سکه‌های طرح جدید یکسان است، سکه‌های طرح قدیم به دلیل تقاضای بسیار کم و اختلاف قیمت محسوس با سکه امامی، تقریبا از چرخه معاملات بازار طلا کنار گذاشته شده‌اند. همچنین سکه‌های ۲.۵ و ۵ بهار آزادی با همین طرح در گذشته تولید می‌شدند که امروزه بسیار کمیاب هستند.
2. انواع سکه طلا بر اساس قطع
علاوه بر سال ضرب، یکی دیگر از موارد مهم در تفاوت انواع سکه طلا، وزن و اندازه یا اصطلاحا «قَطع» آن‌هاست. این دسته‌بندی به شما کمک می‌کند تا از میان انواع سکه های طلا، گزینه‌ای را که با بودجه شما هماهنگی بیشتری دارد انتخاب کنید.
✔ سکه تمام بهار آزادی
این سکه که به مناسبت انقلاب ۵۷ ضرب شد، یکی از شناخته‌شده‌ترین سکه‌ها در ایران است. سکه تمام بهار آزادی با وزن ۸.۱۳۵۹۸ گرم، قطر ۲۲ میلی‌متر و عیار ۹۰۰ در هزار (معادل ۲۱.۶ یا به‌اصطلاح 22) تولید می‌شود. میزان طلای خالص به کار رفته در این سکه ۷.۳۲۲۳۸۲ گرم است. برای مشاهده قیمت سکه بهار آزادی کلیک کنید.
✔ نیم‌سکه بهار آزادی
همان‌طورکه از نامش پیداست نیم‌سکه از نظر وزنی نصف سکه تمام بهار آزادی است و با وزن ۴.۰۶۶۵ گرم و قطر تقریبی ۱۹ میلی‌متر تولید می‌شود. عیار این سکه نیز ۹۰۰ در هزار است؛ یعنی از هر هزار قسمت آلیاژ آن، ۹۰۰ قسمت از طلای خالص تشکیل شده است. برای کسب اطلاع درباره قیمت این سکه به صفحه قیمت نیم سکه مراجعه کنید.
✔ ربع‌سکه بهار آزادی
ربع‌سکه با وزن ۲.۰۳۲۲۵ گرم و قطر ۱۴ میلی‌متر، یکی دیگر از گزینه‌های محبوب برای سرمایه‌گذاری با مبالغ کمتر است. این سکه دارای عیار ۲۲ یا همان ۹۰۰ در هزار است که از ۲۴ قسمت آلیاژ آن، ۲۲ قسمت طلا است.
✔ سکه گرمی (سکه یک گرمی)
این سکه‌ها که از سال ۱۳۹۰ به بعد وارد بازار شدند، جدیدترین عضو خانواده سکه‌های بهار آزادی به شمار می‌روند. سکه یک گرمی با وزن دقیق ۱.۰۱ گرم، قطر ۱۳.۳ میلی‌متر و عیار ۲۲ تولید می‌شود و گزینه‌ای عالی برای سرمایه‌گذاری‌های خرد است.
✔ سکه پارسیان
سکه‌های پارسیان در واقع قطعات طلا با عیار ۱۸ (۷۵۰ در هزار) هستند که در بسته‌بندی‌های وکیوم‌شده و شبیه به سکه عرضه می‌شوند. تفاوت انواع سکه طلا پارسیان با سکه‌های بهار آزادی در تنوع وزنی بسیار بالای آن‌هاست. این سکه‌ها از وزن‌های بسیار پایین مانند ۵۰ سوت تا ۲ گرم در بازار موجودند.
3. انواع سکه های طلا بانکی و غیر بانکی
یکی دیگر از دسته‌بندی‌های بسیار مهم، تقسیم سکه‌ها به دو نوع بانکی و غیربانکی است. این طبقه‌بندی به اصالت و اعتبار سکه مربوط می‌شود و تاثیر مستقیمی بر ارزش و ریسک خرید آن دارد. تفاوت این دو نوع سکه را در جدول زیر می‌بینید. همچنین اطلاعات یشتر را می توانید در مقاله تفاوت سکه بانکی و غیربانکی مطالعه کنید.
| ویژگی | سکه بانکی | سکه غیر بانکی |
| وزن | دارای وزن دقیق و استاندارد است | وزن آن ممکن است دقیق نباشد و معمولا کمتر از استاندارد است |
| شکل و طرح | طرح و نقش برجسته مشخص و باکیفیتی دارد | شکل و طرح آن با سکه بانکی متفاوت است و کیفیت پایین‌تری دارد |
| عیار | عیار آن معمولا بالاتر و تضمین‌شده است | ممکن است عیار پایین‌تری داشته و طلای کمتری در آن به کار رفته باشد |
| بسته‌بندی | دارای بسته‌بندی معتبر تحت نظارت بانک مرکزی با مشخصات کامل است | معمولا بسته‌بندی معتبری ندارد و اطلاعات لازم روی آن درج نشده است |
✔ سکه بانکی
سکه‌های بانکی مستقیما تحت نظارت بانک مرکزی تولید می‌شوند و به همین دلیل، وزن، عیار و بسته‌بندی آن‌ها کاملا مورد تایید است. این سکه‌ها به دلیل نظارت دولتی و تضمین اصالت، از اعتماد و ارزش بالاتری در بازار برخوردار هستند و خریدی مطمئن محسوب می‌شوند.
✔ سکه غیر بانکی
این سکه‌ها بدون تاییدیه بانک مرکزی تولید می‌شوند و ارزش آن‌ها فقط بر اساس اعتماد موجود در بازار تعیین می‌گردد. ازآنجایی‌که سکه‌های غیربانکی معمولا از استانداردهای تولید پیروی نمی‌کنند، احتمال پایین بودن کیفیت و اصالت در آن‌ها وجود دارد و خریدار با ریسک اصالت و قیمت مواجه خواهد بود.
کاربردهای انواع سکه طلا
سکه‌های طلا در ایران کاربردهای متنوعی دارند که از سرمایه‌گذاری‌های خرد و کلان تا هدیه دادن در مناسبت‌های گوناگون را شامل می‌شود. در ادامه کاربرد انواع سکه های طلا را می‌بینیم:
- سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول: اصلی‌ترین کاربرد انواع سکه، به ویژه سکه امامی (طرح جدید)، حفظ قدرت خرید در برابر تورم و نوسانات اقتصادی است؛ زیرا سکه به دلیل نقدشوندگی بالا به راحتی به پول نقد تبدیل می‌شود.
- هدیه دادن: ربع سکه و سکه‌های یک گرمی به دلیل قیمت مناسب‌تر، گزینه‌های محبوبی برای هدیه دادن در مناسبت‌هایی مانند تولد، عروسی و اعیاد هستند.
- مهریه و پس‌اندازهای بلندمدت: سکه بهار آزادی و امامی به دلیل ارزش ذاتی و استاندارد مشخص، همواره به عنوان بخشی از مهریه و همچنین برای پس‌اندازهای طولانی‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای آشنایی با مفهوم ارزش ذاتی به صفحه ارزش ذاتی سکه چیست مراجعه کنید.
- سرمایه‌گذاری‌های خرد: سکه‌های پارسیان و سکه‌های گرمی به افراد با بودجه‌های کمتر این امکان را می‌دهند که به تدریج وارد بازار طلا شده و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
تفاوت انواع سکه طلا
اصلی‌ترین تفاوت در انواع سکه طلا صرفا در ظاهر و وزن آن‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه مواردی مانند میزان حباب، نقدشوندگی در بازار، کاربرد سرمایه‌گذاری و… تمایزهای کلیدی را میان انواع سکه های طلا ایجاد می‌کند. در جدول زیر می‌توانید تفاوت انواع سکه‌ها را بررسی کنید:
| نوع سکه | ظاهر پشت و رو | وزن | قطر | عیار | سال ضرب | حباب قیمتی | نقدشوندگی | کاربرد |
| سکه امامی (طرح جدید) | یک رو تصویر امام خمینیره، روی دیگر بارگاه امام رضا (ع) | 8.13598 گرم | 22 میلی‌متر | 900 | از ۱۳۸۶ (با تاریخ ثابت ۱۳۸۶) | زیاد | بسیار زیاد | سرمایه‌گذاری، هدیه برای مراسمات خاص |
| سکه طرح قدیم | یک رو نام حضرت علی (ع) و بانک ملی، روی دیگر بارگاه امام رضا (ع) | 8.13598 گرم | 22 میلی‌متر | 900 | ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۶ | کمترین حباب | کم | کلکسیونی |
| نیم‌سکه | مشابه سکه امامی (طرح جدید) | ۴.۰۶۶۵ گرم | 19 میلی‌متر | 900 | هم‌زمان با سکه‌های تمام | زیاد | زیاد | سرمایه‌گذاری، هدیه دادن |
| ربع‌سکه | مشابه سکه امامی (طرح جدید) | ۲.۰۳۲۲۵ گرم | 14 میلی‌متر | 900 | هم‌زمان با سکه‌های تمام | بسیار زیاد (معمولا بیشترین) | بسیار زیاد | هدیه دادن، سرمایه‌گذاری خرد |
| سکه گرمی | مشابه سکه امامی (طرح جدید) | 1.01 گرم | ۱۳.۳ میلی‌متر | 900 | از ۱۳۹۰ به بعد | بسیار زیاد | زیاد | سرمایه‌گذاری با بودجه کم، هدیه دادن |
| سکه پارسیان | طرح‌های متنوع تولیدکنندگان خصوصی | متنوع (از ۰.۰۵۰ تا چند گرم) | چندضلعی | 750 | فاقد سال ضرب رسمی | متوسط و نسبتا زیاد | متوسط | هدیه دادن |
نکات مهم برای سرمایه گذاری در انواع سکه های طلا
برای یک سرمایه‌گذاری موفق در بازار سکه، توجه به چند نکته کلیدی می‌تواند ریسک شما را کاهش دهد. این نکات را در ادامه آورده‌ایم:
- میزان حباب سکه را بشناسید: حباب، تفاوت بین قیمت بازاری یک سکه و ارزش واقعی طلای آن است. سکه‌هایی با حباب کمتر مانند سکه بهار آزادی طرح قدیم، ریسک سرمایه‌گذاری پایین‌تری دارند.
- به نقدشوندگی سکه توجه کنید: سکه امامی به دلیل تقاضای بالا، بیشترین نقدشوندگی را دارد و به راحتی در هر زمانی قابل خرید و فروش است. این ویژگی برای افرادی که به دنبال معاملات سریع هستند، اهمیت بالایی دارد.
- از فروشندگان معتبر خرید کنید: برای اطمینان از اصالت کالا، سکه را حتما از واحدهای صنفی دارای مجوز رسمی از اتحادیه طلا و جواهر تهیه کنید. همچنین به پلمپ و بسته‌بندی سکه، به‌خصوص در انواع گرمی و پارسیان، دقت داشته باشید.
- هدف سرمایه‌گذاری خود را مشخص کنید: اگر نگاه بلندمدت دارید، سکه طرح قدیم به دلیل حباب کمتر گزینه بهتری است. اما برای نوسان‌گیری و معاملات کوتاه‌مدت، سکه امامی به خاطر تقاضای بالا انتخاب اول معامله‌گران است.
- از خرید سکه‌های دست دوم و بدون وکیوم بپرهیزید: این سکه‌ها با وجود قیمت احتمالی پایین‌تر، ریسک تقلبی بودن یا داشتن آسیب‌دیدگی بالایی دارند و فروش مجدد چنین سکه‌هایی نیز در بازار دشوارتر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: طلای آب شده بخریم یا سکه
سخن پایانی
در این مقاله با انواع سکه های طلا و نکات مهم پیرامون آن‌ها آشنا شدیم. افراد با اهداف گوناگونی مانند سرمایه‌گذاری یا هدیه دادن اقدام به خرید سکه می‌کنند و هر نوع سکه می‌تواند برای نیاز خاصی مناسب باشد. مهم است که با شناخت کامل، گزینه‌ای را انتخاب کنید که با شرایط و اهداف شخصی شما بیشترین هماهنگی را داشته باشد.
در تکنوگلد ما به شما کمک می‌کنیم تا با هر بودجه‌ای، سرمایه‌گذاری در دنیای طلا را به شکلی هوشمندانه و مطمئن آغاز کنید. تکنوگلد با فراهم کردن امکان خرید و فروش آنلاین طلای آبشده، مسیری امن برای حفظ ارزش سرمایه شما در برابر تورم ایجاد کرده است.
سوالات متداول
سکه‌های طلا در ایران بر اساس معیارهایی مانند سال ضرب (امامی و طرح قدیم)، قطع (تمام، ربع، نیم و گرمی) و همچنین سکه‌های پارسیان دسته‌بندی می‌شوند.
مهم‌ترین فرق انواع سکه طلا در مواردی مانند میزان حباب قیمتی، سرعت نقدشوندگی در بازار و هدف سرمایه‌گذاری (بلندمدت یا کوتاه‌مدت) است که باید با دقت به سراغ آن‌ها رفت.
برای سرمایه‌گذاری بلندمدت، سکه تمام بهار آزادی به دلیل داشتن نقدشوندگی بالا، گزینه‌ای با ریسک مناسب به شمار می‌رود.
